Studio Ghibli không chỉ là một xưởng phim hoạt hình, mà còn là một cột mốc quan trọng trong lịch sử điện ảnh thế giới. Đồng sáng lập bởi Hayao Miyazaki và Isao Takahata vào năm 1985, Ghibli đã xây dựng di sản của mình dựa trên vẻ đẹp vẽ tay tinh xảo, những câu chuyện giàu cảm xúc và có chiều sâu, cùng với sự tôn trọng sâu sắc dành cho thiên nhiên, tuổi thơ và sự phức tạp của hành vi con người.
Trong khi phần còn lại của thế giới anime chạy theo xu hướng và sự thay đổi của thị trường, Ghibli lại đi theo một con đường yên tĩnh hơn, nhưng bền vững hơn nhiều. Họ tin tưởng vào khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ, khả năng thấu hiểu nỗi đau, tìm thấy niềm vui trong sự tĩnh lặng và chấp nhận sự mơ hồ. Dưới đây là một số tác phẩm xuất sắc nhất của Studio Ghibli, những bộ phim đã định hình tên tuổi của họ và để lại dấu ấn khó phai trong lòng người xem.
7. Lâu Đài Trên Không (Castle in the Sky)
Nơi Giấc Mơ Bay Bổng Giữa Mây Trời
Bộ phim chính thức đầu tiên của Studio Ghibli, “Lâu Đài Trên Không”, ra mắt năm 1986, đã đặt nền móng cho tất cả những gì xưởng phim này sau này được biết đến. Dưới bàn tay đạo diễn của Hayao Miyazaki, đây không chỉ là một tác phẩm ra mắt, mà là một lời tuyên bố. Những cảnh quan trên không hùng vĩ, thế giới giả tưởng kết hợp yếu tố công nghiệp, và câu chuyện xây dựng dựa trên cả sự ngây thơ lẫn tinh thần phản kháng đã định hình bộ phim ngay từ đầu.
Phim kể về Pazu, một cậu bé thợ mỏ, và Sheeta, một cô gái bí ẩn rơi xuống từ bầu trời với một viên ngọc hộ mệnh có khả năng bay lơ lửng. Hành trình của họ dẫn đến Laputa, một thành phố huyền thoại lơ lửng trên không được cho là bị bỏ hoang, nhưng thực tế lại đầy sức sống. Từ một cuộc phiêu lưu tuổi thơ, câu chuyện nhanh chóng mở ra một lớp lang phức tạp về các nền văn minh đã mất, lòng tham đế quốc và công nghệ vô lương tâm. Thế giới trong “Lâu Đài Trên Không” vừa mang vẻ máy móc vừa có nét hữu cơ, với những khí cầu khổng lồ và các thành phố dùng năng lượng gió hòa quyện mượt mà với tàn tích phủ cỏ và người máy bảo vệ. Miyazaki đã lấy cảm hứng từ “Gulliver’s Travels” và những thị trấn khai thác mỏ ở xứ Wales mà ông ghé thăm trong thời kỳ bất ổn lao động, những nguồn gốc mà bạn có thể thấy trong hình tượng nhân vật chính thuộc tầng lớp lao động và các chủ đề về sự phản kháng chống lại sự bóc lột quân sự của bộ phim.
Pazu và Sheeta nhìn lên Lâu đài trên không
Poster phim Lâu đài trên không của Studio Ghibli
Bộ phim “Lâu Đài Trên Không” có thời lượng 125 phút, phát hành vào ngày 2 tháng 8 năm 1986 với sự tham gia lồng tiếng của Mayumi Tanaka, Keiko Yokozawa, Kotoe Hatsui. Tác phẩm thuộc thể loại Hoạt hình, Phiêu lưu, Gia đình và được đánh giá 8.0/10 trên ScreenRant.
6. Nausicaa của Thung Lũng Gió (Nausicaa of the Valley of the Wind)
Hy Vọng Cuối Cùng Của Tự Nhiên Với Khẩu Súng Và Trái Tim
Trước khi Studio Ghibli được thành lập, “Nausicaa của Thung Lũng Gió” (1984) đã định hình phong cách cho xưởng phim sau này. Mặc dù về mặt kỹ thuật được phát hành dưới tên Topcraft, nhưng thành công vang dội của bộ phim đã cho phép Hayao Miyazaki và nhà sản xuất Toshio Suzuki thành lập Studio Ghibli ngay sau đó. Vì vậy, dù không “chính thức” là một tác phẩm của Ghibli, nó về mặt tinh thần và sáng tạo chính là điểm khởi đầu của họ.
Câu chuyện lấy bối cảnh thế giới hậu tận thế bị bao phủ bởi “Rừng Độc”, một khu rừng đột biến đầy côn trùng khổng lồ và bào tử độc hại. Nhân loại bám trụ để sinh tồn trong các vương quốc biệt lập, thường xuyên lâm vào chiến tranh vì những mảnh đất sạch ít ỏi còn lại. Trung tâm của thế giới đang chết dần này là Nausicaa, công chúa của một thung lũng nhỏ bé yên bình, người có mối liên kết độc đáo với các sinh vật trong khu rừng.
Điều làm cho “Nausicaa” trở nên khó quên không chỉ là thông điệp về môi trường, mà còn là việc bộ phim không bao giờ chọn con đường dễ dàng. Nausicaa là một người theo chủ nghĩa hòa bình, đúng vậy, nhưng cô cũng là một chiến binh. Cô không chỉ rao giảng hòa bình; cô bảo vệ nó, thường xuyên với khẩu súng trên tay hoặc bay qua bão tố trên chiếc tàu lượn của mình. Đây là một trong số ít anime mà ngoại giao gay cấn hơn chiến đấu, và nơi lòng trắc ẩn có thể là một hình thức phản kháng. Bộ phim dựa trên bộ manga cùng tên của Miyazaki, mà ông đã tiếp tục viết và minh họa trong hơn một thập kỷ sau khi bộ phim ra mắt. Bộ manga mở rộng vượt xa thời lượng hai giờ của bộ phim, mang đến một câu chuyện sâu sắc hơn, đen tối hơn và phức tạp về chính trị hơn nhiều. Nhưng ngay cả chỉ riêng bộ phim cũng mang lại cảm giác vô cùng trọn vẹn.
Công chúa Nausicaa bay trên tàu lượn qua Rừng Độc
Poster phim Nausicaa của Thung lũng gió với Nausicaa và Ohmu
“Nausicaa của Thung Lũng Gió” phát hành ngày 11 tháng 3 năm 1984, có thời lượng 117 phút. Đạo diễn Hayao Miyazaki. Phim thuộc thể loại Hoạt hình, Phiêu lưu, Khoa học viễn tưởng với sự tham gia lồng tiếng của Sumi Shimamoto, Gorô Naya, Yôji Matsuda. Phim được phân loại PG.
5. Lâu Đài Di Động Của Howl (Howl’s Moving Castle)
Nơi Trái Tim Tìm Thấy Mái Ấm Ở Những Nơi Khó Tin Nhất
“Lâu Đài Di Động Của Howl” (2004) có lẽ là bộ phim giàu trí tưởng tượng nhất về mặt hình ảnh trong danh mục của Ghibli, và đó là một tuyên bố đáng kể. Được chuyển thể một cách phóng khoáng từ tiểu thuyết của Diana Wynne Jones, câu chuyện kể về Sophie, một cô gái trẻ bị một phù thủy ghen tị nguyền rủa biến thành bà lão. Hành trình của cô đưa cô đến một lâu đài ma thuật biết đi, thuộc sở hữu của Howl, một phù thủy khoa trương với quá khứ bí ẩn.
Điều thoạt nhìn như một câu chuyện cổ tích nhanh chóng trở thành một bình luận sâu sắc chống chiến tranh. Cuộc chiến đang diễn ra ở hậu cảnh không được lãng mạn hóa, nó tàn bạo, vô nghĩa và tàn khốc. Miyazaki, người cảm thấy thất vọng trước bối cảnh chính trị của Nhật Bản trong Chiến tranh Iraq, đã sử dụng Howl như một phương tiện để khám phá hậu quả của chủ nghĩa quân phiệt và tầm quan trọng của việc chống lại nó, ngay cả khi sự phản kháng đó chỉ đơn giản là nướng bánh mì và yêu thương một người bất chấp khuyết điểm của họ. Bộ phim đã đạt được thành công vang dội trên toàn cầu, nhận được đề cử Giải Oscar cho Phim hoạt hình hay nhất và giành nhiều giải thưởng tại các liên hoan phim ở châu Âu và châu Á. Tại Pháp, “Lâu Đài Di Động Của Howl” được đón nhận nồng nhiệt đến mức vượt qua nhiều bộ phim Hollywood về doanh thu phòng vé.
Lâu đài di động của Howl di chuyển qua cảnh quan
Bộ phim “Lâu Đài Di Động Của Howl” phát hành năm 2004.
4. Công Chúa Mononoke (Princess Mononoke)
Bầy Sói Chưa Bao Giờ Là Kẻ Phản Diện
Ra mắt năm 1997, “Công Chúa Mononoke” đánh dấu một bước ngoặt trong điện ảnh Nhật Bản. Vào thời điểm đó, đây là bộ phim hoạt hình đắt đỏ nhất từng được sản xuất và trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất Nhật Bản cho đến khi “Titanic” ra mắt.
Lấy bối cảnh thế giới thời trung cổ nơi con người và thiên nhiên đang có chiến tranh, bộ phim không đưa ra những câu trả lời dễ dàng. Ashitaka, một hoàng tử bị nguyền rủa, tìm kiếm hòa bình giữa hai phe, nhưng anh nhanh chóng nhận ra rằng cả hai bên đều có lý, và cả hai đều sai. Quý bà Eboshi không phải là nhân vật phản diện, mà là một nhà công nghiệp có tầm nhìn. Nữ thần sói Moro không độc ác, nhưng sẽ giết để bảo vệ lãnh thổ của mình. Thần rừng ban tặng sự sống, và cũng lấy đi nó. Điều làm cho “Mononoke” trở nên đáng chú ý là nó từ chối đơn giản hóa thông điệp của mình. Thay vì thiện đấu ác, phim mang đến sự phức tạp: chủ nghĩa môi trường đan xen với sự sinh tồn, truyền thống đụng độ với tiến bộ, và các vị thần cũng đổ máu.
Bản nhạc nền của Joe Hisaishi nâng tầm mọi cảnh quay, đặc biệt là những khoảnh khắc ám ảnh trong rừng. Và ngay cả bây giờ, nhiều thập kỷ sau, bộ phim vẫn thường xuyên được nghiên cứu trong các trường điện ảnh và các khóa học về nhân văn môi trường.
Ashitaka và San đối mặt trong Công chúa Mononoke
Poster phim Công chúa Mononoke với San cưỡi sói
“Công Chúa Mononoke” phát hành ngày 12 tháng 7 năm 1997, có thời lượng 133 phút. Đạo diễn và biên kịch là Hayao Miyazaki. Phim thuộc thể loại Hoạt hình, Sử thi, Lịch sử, Kỳ ảo, được phân loại PG-13. Phim được sản xuất bởi Studio Ghibli và đạt điểm MyAnimeList 8.66.
3. Thiếu Niên Và Chim Diệc (The Boy and the Heron)
Lời Tạm Biệt Méo Mó Của Cậu Bé Chim Diệc
“Thiếu Niên Và Chim Diệc” (2023) được quảng bá là bộ phim cuối cùng của Hayao Miyazaki, lần nữa. Nhưng lần này, cảm giác khác biệt. Sau bảy năm sản xuất và không có trailer nào được phát hành, bộ phim ra mắt với sự bí ẩn, tham vọng và một trọng lực cảm xúc như tổng kết lại mọi điều mà Ghibli từng đại diện.
Phim kể câu chuyện về Mahito, một cậu bé đang đau buồn vì mất mẹ trong Thế chiến II. Cậu chuyển đến vùng quê sống với cha và mẹ kế mới, và bị cuốn vào một thế giới siêu thực, thường xuyên đáng sợ được dẫn dắt bởi một con chim diệc biết nói. Bộ phim pha trộn yếu tố kỳ ảo với các chi tiết tự truyện: hành trình của Mahito phản chiếu tuổi thơ của Miyazaki và mối quan hệ phức tạp của ông với Nhật Bản thời chiến.
Phần hoạt hình tuyệt đẹp, nhưng cũng đầy ám ảnh. Những chú bồ nông chảy máu, những nơi lấp lửng trôi nổi, và những chú vẹt cao lớn cư ngụ trong một thế giới như giấc mơ biến thành ác mộng, rồi lại trở lại. Nó không dễ dàng giải thích, và Miyazaki không cố gắng làm vậy. Thay vào đó, ông mời khán giả diễn giải, suy ngẫm và cảm nhận. Bộ phim đã được trao giải Phim hoạt hình hay nhất tại Giải Oscar 2024, giúp Miyazaki trở thành đạo diễn duy nhất giành được giải Oscar này hai lần.
Mahito và Chim Diệc Xám trong bộ phim Thiếu niên và chim diệc
Poster phim Thiếu niên và chim diệc với Mahito và Chim Diệc
“Thiếu Niên Và Chim Diệc” ra mắt ngày 14 tháng 7 năm 2023, có thời lượng 124 phút. Đạo diễn và biên kịch là Hayao Miyazaki. Phim thuộc thể loại Chính kịch, Kỳ ảo và được sản xuất bởi Studio Ghibli, phân phối bởi Toho.
2. Mộ Đom Đóm (Grave of the Fireflies)
Ngọn Lửa Chiếu Sáng Bóng Tối Nhất Của Chiến Tranh
“Mộ Đom Đóm” (1988) không phải là một bộ phim kỳ ảo. Nó không phải là một câu chuyện cổ tích. Đây là bộ phim đau lòng nhất mà Studio Ghibli từng sản xuất, và là bộ phim có khả năng khiến bạn lặng lẽ suy ngẫm rất lâu sau khi dòng credit kết thúc.
Được đạo diễn bởi Isao Takahata, bộ phim kể lại câu chuyện có thật về Seita và Setsuko, hai anh em đang cố gắng sống sót tại Kobe sau khi bom lửa của Mỹ phá hủy nhà cửa của họ trong những tháng cuối cùng của Thế chiến II. Không có kẻ phản diện nào ở đây. Chỉ có đói khát, sợ hãi, và một thế giới đã quay lưng lại với trẻ em. Takahata đã dựa nhiều vào ký ức thời chiến của chính mình và truyện ngắn bán tự truyện của Akiyuki Nosaka để dựng phim. Phần hoạt hình đơn giản, nhưng cảm xúc thì tàn phá tâm trí. Cái chết của Setsuko không phải là cảnh cao trào, đó là một khoảnh khắc tĩnh lặng, được vẽ bằng tình yêu, sự kiềm chế và sức nặng không thể chịu nổi.
Bộ phim không phải là một thành công phòng vé khi mới ra mắt, nhưng danh tiếng của nó chỉ tăng lên theo thời gian. Roger Ebert gọi nó là “một trong những bộ phim chiến tranh vĩ đại nhất từng được thực hiện”, và nó thường xuyên được trích dẫn trong các cuộc thảo luận về cái giá của xung đột đối với con người, không chỉ ở Nhật Bản mà trên toàn thế giới. Nó thường được chiếu cùng với “Hàng Xóm Của Tôi Là Totoro” trong các buổi chiếu đôi, không phải để tạo sự tương phản, mà để cho thấy ánh sáng và bóng tối đã cùng tồn tại như thế nào trong các tác phẩm đầu của Ghibli. Xem bộ phim này một lần, và nó sẽ ở lại với bạn mãi mãi.
Seita và Setsuko bên đom đóm trong Mộ đom đóm
Poster phim Mộ đom đóm với Seita và Setsuko
“Mộ Đom Đóm” phát hành ngày 16 tháng 4 năm 1988, có thời lượng 89 phút. Đạo diễn Isao Takahata. Biên kịch Akiyuki Nosaka và Isao Takahata. Phim thuộc thể loại Hoạt hình, Chính kịch, Chiến tranh, được phân loại Not Rated. Phim do Studio Ghibli sản xuất và đạt điểm MyAnimeList 8.52.
1. Vùng Đất Linh Hồn (Spirited Away)
Nhà Tắm Giúp Thanh Lọc Thế Giới
“Vùng Đất Linh Hồn” (2001) không chỉ là bộ phim nổi tiếng nhất của Studio Ghibli, mà còn là một trong những bộ phim hoạt hình được ca ngợi nhất mọi thời đại. Câu chuyện kể về Chihiro, một cô bé 10 tuổi u sầu, tình cờ lạc vào một nhà tắm bí ẩn dành cho các vị thần và linh hồn, nơi cha mẹ cô bị biến thành lợn. Để sống sót và giải thoát họ, cô phải làm việc dưới trướng mụ phù thủy Yubaba, học cách không chỉ làm việc mà còn học cách trưởng thành, nhớ lại mình là ai, và chiến đấu vì những điều quan trọng.
Về mặt hình ảnh, bộ phim là phép màu thuần túy. Mỗi khung hình đều được vẽ tay tỉ mỉ, tràn ngập những chiếc đèn lồng lung linh, các vị thần sông đeo mặt nạ, và những chú bồ hóng tí hon đẩy than. Bản thân nhà tắm như một sinh vật sống, nhộn nhịp với những sinh vật kỳ lạ và những cảm xúc ẩn giấu. Khi ra mắt, “Vùng Đất Linh Hồn” đã phá vỡ kỷ lục doanh thu phòng vé tại Nhật Bản, vượt qua “Titanic” để trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất trong lịch sử điện ảnh Nhật Bản. Phim tiếp tục giành giải Oscar cho Phim hoạt hình hay nhất vào năm 2003, là bộ phim vẽ tay, không nói tiếng Anh đầu tiên (và cho đến nay là duy nhất) đạt được thành tựu này.
Chihiro làm việc tại nhà tắm của Yubaba trong Vùng đất linh hồn
Poster phim Vùng đất linh hồn với Chihiro và Haku Rồng
“Vùng Đất Linh Hồn” ra mắt ngày 20 tháng 7 năm 2001, có thời lượng 125 phút. Đạo diễn và biên kịch là Hayao Miyazaki. Phim thuộc thể loại Hoạt hình, Gia đình, Kỳ ảo, được phân loại PG. Phim do Studio Ghibli sản xuất với kinh phí 19 triệu USD và được phân phối bởi Toho.
Kết lại, danh sách những bộ phim xuất sắc này chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng điện ảnh đồ sộ mà Studio Ghibli đã mang lại cho thế giới. Từ những cuộc phiêu lưu bay bổng đến những bi kịch chiến tranh nghiệt ngã, Ghibli luôn chứng minh khả năng kể chuyện độc đáo và chạm đến trái tim khán giả ở mọi lứa tuổi. Các tác phẩm của họ không chỉ là những bộ phim hoạt hình giải trí, mà còn là những bài học sâu sắc về con người, môi trường và hy vọng, khẳng định vị thế không thể thay thế của Studio Ghibli trong lòng những người yêu điện ảnh trên toàn cầu.
Tài liệu tham khảo
Bài viết được biên soạn dựa trên thông tin từ Dualshockers.
